عربستان «ان.پی.تی» را نقض کرده است/ آژانس ورود جدی کند

خبرگزاری مهر، گروه بین‌الملل: روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی مطرح کرده که آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا در حال بررسی دقیق همکاری هسته‌ای چین و عربستان می‌باشند تا بدانند که آیا این همکاری می‌تواند به طور مخفیانه به توان عربستان برای تولید تسلیحات هسته‌ای بیانجامد.

طبق گفته مقامات آمریکایی، آژانس‌های جاسوسی در هفته‌های اخیر یک تحلیل محرمانه را درباره اقدامات فعلی در داخل عربستان سعودی و در همکاری با چین در راستای ایجاد ظرفیت صنعتی لازم برای تولید سوخت هسته‌ای منتشر کرده‌اند. این تحلیل هشدارها را افزایش داده است که ممکن است اقداماتی مخفیانه از جانب عربستان سعودی و چین برای تولید اورانیوم غنی نشده به شکلی که بعداً بتوان آن را برای سوخت تسلیحات هسته‌ای غنی سازی کرد، در کار باشد.

در این راستا خبرنگار مهر گفتگویی با پروفسور «فرانک فن هیپل» انجام داده است که در ادامه می‌آید. حوزه تحقیقاتی «فن هیپل» در زمینه علوم و فناوری شامل مواردی چون کنترل تسلیحات اتمی و منع اشاعه هسته‌ای، انرژی و توازن سیاست گذاری در عرصه‌های تکنولوژی است.

وی پیش از پیوستن به دانشگاه «پرینستون»، به مدت ۱۰ سال مشغول تحقیق در زمینه فیزیک نظری ذرات بنیادی بود و به طور خاص به نگارش آثاری با موضوع پایه و اساس فنی منع اشاعه هسته‌ای و راهکارهای خلع سلاح، آینده انرژی اتمی و بهینه سازی اقتصاد سوخت خودرو علاقه دارد.

*به گزارش نیویورک تایمز، آژانس‌های اطلاعاتی آمریکا در هفته‌های اخیر یک تحلیل محرمانه را درباره اقدامات فعلی در داخل عربستان سعودی و در همکاری با چین در راستای ایجاد ظرفیت صنعتی لازم برای تولید سوخت هسته‌ای منتشر کرده‌اند. این تحلیل هشدارها را افزایش داده است که ممکن است اقداماتی مخفیانه از جانب عربستان سعودی و چین برای تولید اورانیوم غنی نشده به شکلی که بعداً بتوان آن را برای سوخت تسلیحات هسته‌ای غنی سازی کرد، در کار باشد. واکنش دولت ترامپ به این گزارش چه خواهد بود؟

صادرات / واردات فن آوری برای استخراج و جداسازی اورانیوم از سنگ معدن اورانیوم حساس به نظر نمی‌رسد. با این حال، این نگرانی وجود دارد که عربستان سعودی شفاف نباشد. اگر عربستان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در مورد تاسیسات خود آگاه نکرده باشد، ممکن است نقض تعهدات بازرسی در NPT محسوب شود.

ممکن است به یاد بیاورید که هیئت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران را نقض کننده NPT دانست زیرا قبل از انتشار عمومی در سال ۲۰۰۳، آژانس را از برنامه غنی سازی خود آگاه نکرده بود. با توجه به دیدگاه فعلی در کاخ سفید، رئیس جمهور ترامپ به قوانین بین‌المللی اهمیتی نمی‌دهد. او جهان را به دوستان و دشمنان خود تقسیم می‌کند -اغلب بستگی به این دارد که آیا آنها برای او و خانواده اش تجارت سودآوری دارند یا خیر.

دوستانی مانند عربستان سعودی می‌توانند هر کاری را که می‌خواهند انجام دهند. دشمنانی مانند ایران اگر قوانین بین‌المللی را نقض کنند باید مجازات شوند. کنگره دید متعادل‌تری دارد و با کاخ سفید ترامپ درباره چشم پوشی نسبت به تجاوزات عربستان سعودی از جمله جنایات جنگی عربستان سعودی در یمن و قتل روزنامه نگار «جمال خاشقجی» مخالفت کرده است. دیدگاه وزارت امور خارجه مابین کاخ سفید و کنگره است. وزیر امور خارجه پمپئو از کاخ سفید حمایت می‌کند و متخصصان وزارت امور خارجه از قوانین بین‌المللی حمایت می‌کنند.

*علیرغم اینکه عربستان عضو ان. پی. تی است و توافقنامه جامع پادمان دو جانبه در حال اجرا با آژانس دارد، ولی متأسفانه هنوز از تعهد پذیرش بازرسی‌های پادمانی آژانس خودداری می‌کند و علیرغم درخواست‌های مکرر چندین ساله آژانس نیز تعهدات خود را به گونه‌ای اصلاح نکرده است که اجازه بازرسی به آژانس را بدهد. این در حالی است که بر اساس گزارش نیویورک تایمز، عربستان در تلاش برای ساخت کارخانه تولید کیک زرد است. بر این اساس برنامه هسته‌ای عربستان وارد مراحل حساسی شده که نیاز است آژانس توافقات دوجانبه با این کشور را متناسب به این حساسیت‌ها قرار دهد. چرا آژانس در این خصوص عربستان را تحت فشار قرار نمی‌دهد و شورای حکام تصمیم جدی نمی‌گیرند؟

عربستان سعودی ملزم است آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را از تاسیسات هسته‌ای و ساخت و ساز خود آگاه کند، همانطور که ایران موافقت کرده است. امیدوارم گزارش ساخت کارخانه میله سوخت منجر به دسترسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به آن شود، همانطور که در ایران انجام شد.

*برخی اعضای دولت ترامپ نیز از جمله «جراد کوشنر» و «مایکل فلین» مشاور سابق امنیت ملی دولت ترامپ متهم بودند که تجهیزات حساس هسته‌ای در اختیار عربستان قرار داده‌اند. با این وجود به نظر می‌رسد عربستان هم ارتباط مخفی با امریکا و هم با چین در خصوص برنامه هسته‌ای دارد. ارزیابی شما چیست؟

من می دانم که تأمین کنندگان تجهیزات هسته‌ای ایالات متحده برخی اطلاعات طراحی را به عربستان ارائه می‌دهند. کنگره به وزارت انرژی که مجوز انتقال این اطلاعات طراحی را داده بود، فشار آورد و من معتقدم که متوقف شد. به نظر من، ایالات متحده آمریکا هیچ فناوری هسته‌ای را به عربستان ارائه نداده است.

*چرا چین در تلاش است تا با عربستان برنامه مخفی هسته‌ای داشته باشد؟ چین چه اهدافی از این موضوع دارد؟

در گذشته، نقض کنترل صادرات هسته‌ای توسط شرکت‌های چینی به دلیل علاقه آنها به قراردادها و اجرای ناکافی استانداردهای بین المللی توسط دولت چین بوده است.

*برخی کارشناسان پیشتر هم گفته بودند اگر آمریکا بر اساس توافق ۱۲۳ همکاری با عربستان نکند و اجازه غنی سازی اورانیوم و داشتن چرخه کامل سوخت را به این کشور ندهد، این کشور ممکن است برای داشتن چرخه کامل سوخت به برنامه‌ای پنهانی روی آورد. به نظر شما آمریکا حاضر خواهد شد به عربستان حق غنی سازی اورانیوم بدهد یا خواهان توافقی مانند امارات متحده عربی است که اجازه غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیم را ندهد؟

پیشنهاداتی در مباحثه ایالات متحده آمریکا برای نادیده گرفتن «استاندارد طلایی» (منع غنی سازی اورانیوم و بازفرآوری پلوتونیم) بر عربستان سعودی وجود داشته است زیرا در غیر این صورت عربستان تجارت هسته‌ای خود را با سایر کشورهایی که به «استاندارد طلایی» نیاز ندارند انجام خواهد داد. با این وجود کنگره مخالفت نموده و دولت ترامپ را وادار به رعایت استانداردهای طلایی کرده است.